Bağlanma tarzları, insanların bireyler ortası münasebetlerinde sergiledikleri davranış ve etkileşim biçimlerini yansıtan özel bağlantı modelleridir. Bu tarzlar, erken çocukluk devrinde ebeveynlerle kurulan bağlantıların bir sonucu olarak şekillenir ve ömür uzunluğu tesirlerini sürdürebilir. Yetişkinlik periyodunda, bu bağlanma tarzları romantik ilgilerde ve başka şahıslarla olan bağlantılarda belirleyici olabilir.
Bağlanma tarzlarını anlamak için yapılan kıymetli bir deney, Mary Ainsworth’un “Yabancı Durum” deneyidir. Bu deneyde, 12-18 aylık bebekler ve bakım verenleri incelenir. Deneyin temel gayesi, bebeklerin anne yahut bakım verenleri ile geliştirdiği duygusal bağı incelemektir. Deney sırasında, anne ve bebek bir odaya girerler ve bir müddet oynarlar. Akabinde, bir yabancı kişi odaya girer. Anne, bebekle birlikteyken odayı terk eder ve bebek yabancı şahısla yalnız kalır.
Deney sonuçlarına nazaran, bebeklerin geliştirdiği bağlanma tarzlarının temel kaynağının anne yahut bakım verenin davranışları olduğu anlaşılır. Hassas ve hassas annelerin çocukları, gereksinimlerine karşılık verileceğine dair inanç geliştirirler ve inançlı bağlanma tarzını benimserler. Daha az hassas anne yahut bakım verenler ise çocuklarının gereksinimlerine gereğince cevap veremedikleri için inançsız bağlanma tarzını geliştirme eğilimindedirler. Bilhassa annelerin bebeklerini ihmal ettiği durumlarda bebekler inançsız bağlanma geliştirirler.
Bağlanma tarzları, genel olarak iki ana kategoriye ayrılır:
Güvenli bağlanma: Bu kategoride yer alan bireyler, ebeveynleri yahut bakım verenleri ile inançlı bir alaka kurarlar. Gereksinimlerine hassaslıkla cevap verildiği için bu şahıslar yetişkinlikte de inançlı bağlanma tarzını sürdürme eğilimindedirler. Romantik bağlarda güvenmek, özgüven sahibi olmak ve duygusal olarak yakın ilgilerden zevk almak üzere özellikleri vardır.
Güvensiz bağlanma ise kendi içinde üçe ayrılır:
- Kaygılı bağlanma: Telaşlı bağlanma tarzına sahip bireyler, ebeveynlerinin cevap verme konusunda tutarsız olduğunu düşünerek çocukluklarında güvensizlik geliştirirler. Yetişkinlikte romantik münasebetlerde diğerlerine yakın olma konusunda isteksizdirler ve partnerlerinin hislerini sık sık sorgularlar. Yakın bağlarda duygusal olarak aralıklı hissederler.
- Kaçıngan bağlanma: Kaçıngan bağlanma tarzına sahip bireyler, çocukluk periyotlarında ebeveynlerine karşı bağımsız davranma eğilimindedirler. Romantik alakalarda zorluk yaşarlar, hislerini söz etmekte zorlanırlar ve münasebetlerini sonlandırmakta daha az badire çekerler.
- Düzensiz bıağlanma: Bu kategori, bazen bağımsız davranma ve bazen de yakınlık arama davranışlarını içerir. Bu bireyler, bakım verenlerin tutarsız davranışlarının bir sonucu olarak sistemsiz bir bağlanma tarzını geliştirme eğilimindedirler.
Çocukluk devrinde geliştirilen bağlanma tarzları, yetişkinlik periyodunda ilgilerimizi belirlemede kıymetli bir rol oynar. Lakin, bağlanma tarzını değiştirmek mümkündür. Birinci adım, kendi bağlanma tarzınızı tanımaktır. Daha sonra, gereksinimlerinize ve hissettiğinize odaklanarak bu tarz üzerinde çalışabilirsiniz. Zihinsel çarpıtmalarınızı fark ederek alternatif fikirler geliştirebilir ve kendinizi daha yeterli izleyebilirsiniz. Kendinizi âlâ hissettirecek aktivitelere vakit ayırmak da kıymetlidir. Şayet bağlanma tarzları sizi olumsuz etkiliyorsa, bir uzmandan ruhsal takviye almayı düşünmek kıymetlidir.
Unutmayın ki, bu bilgiler sırf bilgilendirme hedeflidir ve şahısları teşhis ve tedaviye yönlendirme gayesi taşımaz. Rastgele bir ruhsal sorun yahut bağ zorluğu yaşadığınızda, bir sıhhat profesyoneli yahut uzmana başvurmanız kıymetlidir.
