Eğer düşünmemeniz gereken bir şeyi kendinize koşullarsanız daha fazla düşüncelere dalıyorsunuz.
Peki bu düşünceden nasıl kurtulabiliriz?
Öncelikle “beyaz ayı sendromu” neymiş bir bakalım.
Düşünce dünyasında dolaşırken bazen bir düşünceyi bastırmaya çalışırken ona daha çok odaklanıyoruz. Bu durumla Tolstoy’un bir oyununda ve Dostoyevski’nin eserlerinde karşılaşıyoruz: Beyaz ayı sendromu.
Tolstoy oyununda, kardeşine beyaz bir ayıyı düşünmemesini söylüyor. Kardeşi ise bunu söylediği andan itibaren sürekli bu ayıyı düşündüğünü itiraf ediyor. Yine benzer şekilde Dostoyevski’nin “Yaz İzlenimleri Üzerine Kış Notları” adlı eserinde de okuyucunun kutup ayısını düşünmemesi istense de bu talep, düşüncenin daha sık akla gelmesine yol açmıştı.
Bu paradoks, düşünmemeyi düşünmenin aslında kendi içinde bir çelişki barındırdığını gösteriyor.
Psikologlar, bu tür düşünme çabalarının neden olduğunu anlamak için birçok deney gerçekleştirdi. Daniel Wegner, bu konuyu derinlemesine inceledikten sonra bugün kullandığımız bu meşhur “beyaz ayı sendromu” terimini ortaya atan kişi oldu.
Wegner, insanların belirli bir düşünceden kaçınmaya çalışırken aslında bu düşüncenin daha da güçlendiğini ve zihinlerinde sıkışıp kaldığını gördü. Zihin, belirli bir düşünceden kaçınmaya çalışırken bu düşünceyi bastırma çabasıyla karmaşık bir hâle gelir ve bu da kişinin zihninde bir kısır döngü oluşturuyor.
Sendromun ardında yatan neden, zihin üzerinde kontrol kurma çabasının paradoksal etkisidir.
Düşünmemeyi düşündüğünüzde, o düşünce daha belirgin hâle geliyor. Kişi, istenmeyen bir düşünceyle baş başa kaldığında bu düşünceyi olabildiğince bastırmaya çalışıyor ve böylece düşünce daha da güçlenmiş bir hâle bürünüyor.
Peki nasıl geçecek?
Aynı anda birçok iş yapmak yerine tek bir şeye odaklanarak bu kısır döngüyü kırmak mümkün olabilir.
Düşünceyi bilinçli bir şekilde düşünmek ve bu düşünceye kontrollü yaklaşmak da faydalı olabilir. Sendromun etkilerinden kurtulmak için düşüncenin odağını değiştirmek ve istenmeyen düşünceleri daha az düşünmek bu konuda yardımcı olacaktır.
