2021 yılında yayımlanan, “Success stories cause false beliefs about success” (Başarı hikâyeleri başarı hakkında yanlış inançlara neden olur) isimli güncel bir araştırma oldukça çarpıcı gerçekler ortaya koydu.
Bu araştırma kapsamında yazarlar, popüler kitaplar ve makalelerde yer alan başarı hikâyelerinin okuyucuların inançlarını ve kararlarını nasıl etkilediğini tespit etmeyi amaçlıyor.
Bulgulara geçmeden önce araştırmanın metodolojisine göz atmakta fayda var. Araştırmaya 1650 katılımcı dahil ediliyor.
Deneysel bir çalışma olan bu araştırmada, katılımcılar üç ayrı gruba bölünüyor.
Bu üç ayrı gruptaki birinci grup başarılı üniversite mezunlarının gösterildiği, ikinci grup başarılı üniversite terklerin gösterildiği ve üçüncü grupsa hiçbir veri gösterilmeyen kontrol grubu olarak tanımlanıyor.
İlk iki gruba beş başarılı girişimin ve kurucuların isimlerinin yer aldığı bir tablo sunuluyor.
Katılımcılardan, bir üniversite mezunu veya bir üniversite terkinin yeni bir girişim kurma olasılığı hakkında bahis yapmaları isteniyor ve doğru tahmin ettikleri takdirde para ödülü kazanacakları belirtiliyor.
Bu doğrultuda, katılımcıların bahis tercihleri, mezunlar ve terkler grubu arasında karşılaştırılarak başarı örneklerinin katılımcıların kararlarını ne kadar etkilediği analiz ediliyor.
Bulgular neyi gösteriyor? Başarı öyküleri kişilerin tutumları üzerinde etkiye sahip!
Araştırma kapsamına, katılımcıların dinlediği başarı hikâyesine yönelik tutumlarının değiştiği ve dinlediği öyküden etkilenerek yanlı kararlar görülüyor.
Başka bir deyişle, araştırmacılar, başarı hikâyelerinin insanların inançlarını ve kararlarını güçlü bir şekilde etkilediğini buluyorlar. Bu bulgu, doğru bile olsa taraflı bilgilerin insanların karar verme süreçlerini büyük ölçüde değiştirebileceğini gösteriyor.
Özellikle, katılımcılar başarı hikâyelerinin taraflı olduğunu bilseler bile, bu hikâyeler onların kararlarını ve inançlarını önemli ölçüde etkiliyor.
Ek olarak, katılımcıların kararlarında yüksek bir güven gösterdikleri ve bu kararlarını rasyonelleştirmek için neden-sonuç ilişkileri kurdukları gözlemleniyor.
Bu, başarı hikâyelerinin sadece inançları değil, aynı zamanda bu inançların arkasındaki rasyonelleştirmeleri de etkilediğini gösteriyor.
Başka bir deyişle, katılımcılar başarı hikâyelerini duyduklarında, bu hikâyelerin doğru olabileceğine dair rasyonelleştirme yaparak yüksek bir güven geliştiriyorlar.
Araştırmacılar, başarı hikâyelerinin okuyucuların gerçek dünyadaki başarı çıkarımlarını etkilediğini söylüyor.
Bu hikâyelerin genellikle belirli bir anlatıya uyan birkaç başarılı örneği seçerek oluşturulduğunu belirten araştırmacılar, bu durumun okuyucuların gerçek dünyadaki başarı olasılıkları hakkında yanlış çıkarımlarda bulunmalarına neden olabileceğini belirtiyor.
Başarı hikâyelerinin genellikle başarısızlıkları göz ardı ederek yalnızca başarılı olanları vurgulamasının yanıltıcı bir tablo ortaya çıkartacağı belirtiliyor.
Bu doğrultuda, araştırmacılar başarı hikâyelerinin okuyucuların inançları ve kararları üzerinde etkili olduğunu ve onları yanıltabileceğine dikkat çekiyor.
Ek olarak, başarı hikâyerlerinden taraflı bir şekilde eklenerek benzer bir iş modeliyle kendi işini yapmayı amaçlayan kişilerin başarısızlığında bu yanlılığın etkisi olabileceğini de söylemek mümkün.
Tabii her araştırmada olduğu gibi bu araştırmanın da bazı kısıtları olabileceğini ve yalnızca kendi örneklemi kapsamında genelleştirilebileceğini belirtelim.
